Sa pangkalahatan, ang mga puno ng prutas ay nililinang nang malaya. Ngunit mayroong isang sinubukan at nasubok, espesyal na paraan ng paglaki: pagpapatubo ng prutas sa mga trellise. Ang mga Espalier ay isang istrukturang hugis sala-sala na gawa sa kahoy o metal kung saan itinatali ang mga sanga ng mga puno ng prutas. Sa tulong ng trellis na ito, ang mga sanga ay dinadala sa nais na anyo ng paglago at gaganapin doon. Sa karamihan ng mga kaso, ang mga trellise ay itinatayo laban sa isang pader o dingding upang mas mahusay na magamit ang init. Ngunit mayroon ding opsyon na magtanim ng free-standing espalier na prutas.
Lokasyon
Para sa mga puno ng prutas na itinatanim sa dalawang dimensyon, ang tamang lokasyon o oryentasyon ay isa sa pinakamahalagang salik sa pagpapalaki ng mga ito. Ang mga espalier sa dingding ay mas mainam na ilagay sa harap ng silangan o kanlurang mga dingding upang ang mga putot ng bulaklak ay hindi masyadong pinainit ng araw sa isang timog na pader sa huling bahagi ng taglamig at umusbong nang maaga. Para magamit nang husto ang mga kondisyon ng pag-iilaw, magtanim ng mga free-standing espalier na puno sa direksyong hilaga-timog.
- Wall trellis: sa east wall o west wall
- free-standing trellis: nasa north-south orientation
- kulong sa hangin
- maaraw hanggang bahagyang may kulay
Angkop na mga uri ng prutas
Upang lumaki sila nang maayos sa mga espalier, tanging ang mga prutas na puno na na-graft sa isang mahinang tumutubong rootstock ang dapat piliin. Ang iba't ibang uri ng prutas ng pome at prutas na bato ay angkop para sa paglilinang:
- Apple
- Aprikot
- Pear
- Cherry
- Peach
- Plum
- Quince
Para sa mga mansanas, karaniwang ginagamit ang rootstock na tinatawag na M9. Ang iba't ibang mga rootstock ng quince ay napatunayang matagumpay para sa mga peras. Kung iniisip mo ang tungkol sa pagtatanim ng mga espalied fruit sa iyong hardin, dapat kang humingi ng payo mula sa isang tree nursery o nursery. Sa taglagas makakakita ka ng malawak na hanay ng mga puno ng prutas doon.
Tip:
Ang mga ubas, kiwi at blackberry, na hindi naman talaga mga klasikong uri ng espalier na prutas, ay sikat din sa mga espalier.
Angkop na mga hugis ng puno
Ang available na espasyo ay palaging mahalaga para sa espalier cultivation. Bilang karagdagan sa uri ng prutas, dapat ding ayusin ang hugis at paglaki ng puno. Bilang karagdagan sa mga spindle bushes, isang mababa o kalahating puno ng kahoy, matataas na putot ay maaari ding mapili bilang isang form ng paglago para sa isang trellis. Ang mga payat o maliliit na bush na hugis ay partikular na angkop para sa dalawang metrong mataas na trellise.
Espalier at mga paraan ng pagsasanay
Ang trellis ay karaniwang gawa sa kahoy o metal. Dapat mayroon na itong hugis kung saan sasanayin ang puno. Sa maraming mga kaso, ang mga wire ay maaari ding iunat kung saan ang mga sanga ay nakatali. Ang mga matatag na cross slats na gawa sa kahoy o metal ay palaging nagbibigay ng mas mahusay na suporta - lalo na para sa mga sanga ng prutas na mabigat.
- horizontal palmette (pahalang na sanga sa ilang antas)
- two-armed string tree (dalawang pahalang na sanga lamang, simpleng hugis palmette)
- Fan trellis (hugis fan na pagkalat ng mga sanga)
- impormal na trellis (battens ayon sa gusto)
- U-Trellis (dalawang sanga ang unang ginagabayan nang pahalang, pagkatapos ay patayo)
Ang mga peras at mansanas ay madaling palaguin gamit ang mga pahalang na sanga sa isang pahalang na palmette. Ang mga peach, plum, aprikot at maasim na seresa, sa kabilang banda, ay nangangailangan ng mas maluwag na istraktura. Iyon ang dahilan kung bakit pinakamahusay na palaguin ang mga ito sa isang fan trellis. Posible rin ang mga pahalang na batten kung ang mga sanga ay nakatali sa isang bahagyang anggulo (anggulo sa paligid ng 45 degrees).
Bumuo ng free-standing trellis
Ang mga free-standing trellise ay karaniwang ginagawa mula sa mga poste na may mga cross batten o cross wire. Ang pinakamababang cross wire o batten ay nakakabit sa taas ng unang side shoot mula sa lupa. Gayunpaman, ito ay dapat na hindi bababa sa 50 cm sa itaas ng antas ng lupa. Ang tuktok na sanga ay hindi dapat lumampas sa dalawang metro ang taas. Ito ang tanging paraan upang maisagawa ang pag-aalaga at pag-aani mula sa lupa. Depende sa anyo ng paglago ng puno, ang distansya sa pagitan ng mga indibidwal na crossbars ay humigit-kumulang 40 cm, kung minsan ay mas kaunti. Gumamit lamang ng mga uri ng kahoy na lumalaban sa panahon tulad ng chestnut, robinia o larch. Upang makayanan ang hangin at panahon, ang mga ganitong uri ng kahoy ay hindi kailangang lagyan ng pintura o langis.
Simpleng trellis para sa puno
- 2 x kahoy na poste na may dulo Ø 10 cm (haba kahit 2 m)
- Crossbars (tinatayang 25 x 25 x 2000 mm)
- Screws
Itaboy ang dalawang kahoy na istaka sa lupa nang humigit-kumulang 60 cm ang layo. Ang mga tambak ay dapat na hinihimok nang malalim upang magbigay ng sapat na katatagan. Ang mga slats ay pagkatapos ay pinutol sa naaangkop na haba at screwed parallel sa mga post. Sa isang fan trellis, ang lahat ng mga slats ay lumalabas mula sa isang punto.
Stable trellis para sa ilang puno
Kung ilang puno ng prutas ang itali sa mas mahabang trellis, makatuwirang ikonkreto ang mga poste sa layo na humigit-kumulang 1.5 metro gamit ang poste base.
- Woden post square (haba kahit 185 cm)
- matching post supports
- Konkreto
- Screws
- Crossbars (approx. 30 x 30 x 2000 mm)
Pagkatapos mailagay ang mga poste sa kongkreto at nakahanay, ang mga crossbars ay nakakabit. Para sa mahahabang trellise, sulit na putulin ang dalawang piraso ng kahoy bilang mga spacer kung saan inilalagay ang mga slats at screwed para hindi mo na kailangang magsukat muli sa bawat pagkakataon.
Tip:
Ang pinakamahalagang bagay kapag baluktot ang mga sanga ay ang tamang oras. Ang mga batang hindi makahoy na mga sanga ay nababaluktot pa rin mga 10 hanggang 20 cm mula sa dulo. Ang mas mahahabang sanga ay mabilis na nagiging makahoy at masisira kapag inalis ang mga ito.
Floor
Ang mga puno ng prutas sa pangkalahatan ay may napakapinong mga ugat, kaya mahalagang itanim ang mga ito sa isang lugar sa hardin na hindi madaling kapitan ng tubig. Ang isang well-moisture-retaining, moderately nutrient-rich soil ay pinakamainam.
- malalim
- humos
- well drained
Pagtatanim
Ang mga puno ng prutas ay maaaring itanim sa pagitan ng Oktubre at Marso. Gayunpaman, ang paunang kinakailangan para sa pagtatanim ay ang panahon ay walang hamog na nagyelo. Ang pagtatanim ng taglagas ay may kalamangan na ang puno ay may mas maraming oras upang bumuo ng mga bagong ugat. Ito ang dahilan kung bakit mas maagang umusbong ang mga prutas na ito kaysa sa mga punong itinanim sa tagsibol. Bigyang-pansin ang kalidad kapag bumibili ng iyong espalier na puno ng prutas. Hindi ka dapat bumili ng mga puno na may mga ulser na sugat, hindi gaanong gumaling na mga lugar ng paghugpong o mga specimen na kakaunti ang sanga. Maaari kang makakuha ng partikular na matitipunong mga puno mula sa isang tree nursery. Ikinalulugod din naming bigyan ka ng magandang payo kung mayroon kang anumang mga katanungan.
Hindi mahalaga kung nagpasya ka sa isang pre-cultivated espalier fruit tree o gusto mong magpatubo ng isang normal na batang puno sa iyong sarili, ang pagtatanim ay pareho para sa parehong mga variant. Huwag gumamit ng mga wire o iba pang matibay na materyales upang itali. Ang mga ito ay humahantong sa mga paghihigpit pagkatapos ng maikling panahon. Mas mainam ang mga sisal rope o rubber band.
- Oras: Taglagas (araw na walang hamog na nagyelo)
- Hukayin ang tanim na butas (dalawang beses ang lapad at lalim ng root ball)
- ang mga ugat ay hindi dapat baluktot
- Luwagin ang talampakan gamit ang panghuhukay na tinidor
- posibleng punan ang buhangin o graba bilang drainage
- Distansya sa trellis: mga 20 cm
- Magdagdag ng hinukay na materyal na may compost
- Pagdidilig sa root ball
- Para sa mga produktong nakapaso, buksan ang panlabas na layer ng ugat gamit ang iyong mga kamay
- Ipasok ang puno
- Punan ang butas sa pagtatanim
- halika
- tubig nang lubusan
- posibleng gumawa ng buhos ng rim
- Itali ang nangungunang shoot sa trellis (na may coconut rope o rubber band)
- itali ang mas mababang mga shoot nang pahalang (o iba pang anyo ng paglago)
Tip:
Maraming puno ng prutas, tulad ng mga mansanas, ang hindi makapagpataba sa kanilang sarili at samakatuwid ay nangangailangan ng pangalawang puno sa malapit upang magbigay ng pollen.
Pagputol ng halaman
Ang pagsasanay ng batang puno ay nagsisimula kapag ito ay itinanim ng wastong pagtatanim ng pruning. Ang tanging pagkakaiba sa pagitan ng mga espalier form ay ang pag-aayos ng mga sanga. Sa mga pahalang na palmette, ang mga sanga ay nakataas sa isang anggulo ng 90 degrees (i.e. pahalang). Sa isang pahilig na palmette o isang fan trellis, ang anggulo ng sangay ay nasa paligid ng 45 degrees. Ang pagputol ng pagtatanim ay isinasagawa nang direkta kapag nagtatanim sa taglagas o sa pinakahuli sa unang bahagi ng tagsibol.
- Ihanay ang 2 malakas na sanga sa gilid na may pinakamababang slat
- para sa mga peras at mansanas nang pahalang
- para sa lahat ng iba pang species ng puno sa isang anggulo na 45 degrees (diagonal ng mga indibidwal na compartment)
- ang dalawang sangay ay bumubuo sa mga nangungunang sangay ng pinakamababang palapag
- ang pag-aayos ay nagaganap na medyo malapit sa puno ng kahoy
Kung ito ay isang maagang espalied na puno ng prutas na mayroon nang ilang tier, ang natitirang mga sanga sa gilid (tiers) ay konektado din sa ganitong paraan. Sa normal na mga puno ng prutas, ang puno ay dapat munang itatag. Para sa dalawang-armadong espalier na puno, ang pangunahing shoot ay hindi kailangan at samakatuwid ay maaaring putulin sa itaas lamang ng dalawang gilid na sanga. Nalalapat ang sumusunod sa lahat ng punong espalier kung saan itatayo ang mga karagdagang tier:
- alisin lahat ng natitirang side branch
- gabayan ang dulo ng gitnang shoot pataas
Pag-aalaga
Kung ikukumpara sa tradisyunal na pagtatanim ng puno ng prutas, ang paglaki ng espalier na prutas ay nangangahulugan lamang ng mas maraming trabaho habang nagtatanim. Dahil ilang sanga lamang ang partikular na sinusuportahan sa espalied fruit, ang pagputol ay napakalinaw at madaling isagawa. Siyempre, nangangailangan din ng regular na pruning ang mga espalied fruit tree sa mga tagtuyot, karagdagang tubig at paminsan-minsang pataba.
Pagbuhos
Ang mga bagong tanim na puno ng prutas ay kailangang regular na didiligan sa simula upang ang mga ugat nito ay kumalat nang maayos sa lupa. Ang mga mas luma at maayos na specimen ay dinidiligan lamang sa mas mahabang panahon ng tuyo o sa mataas na init. Siguraduhing hindi kailanman nangyayari ang waterlogging.
Papataba
Bilang karagdagan sa liwanag at tubig, kailangan ang balanseng supply ng nutrients para sa malusog na paglaki. Sa unang taon pagkatapos ng pagtatanim, hindi na kailangang magdagdag ng pataba hangga't ang compost o humus ay idinagdag sa lupa. Sa mga sumusunod na taon, ang puno ay binibigyan ng kumpletong pataba sa tagsibol, na tinatrabaho sa lupa at pagkatapos ay natatakpan ng isang layer ng well-rotted compost.
Build-up cut para sa classic na palmette
Sa susunod na panahon ng paglaki, ang puno ng mansanas o peras ay hindi pinuputol at pinapayagang kumalat nang walang hadlang. Ang unang pagputol ng pagsasanay ay nagaganap sa pagitan ng huling bahagi ng taglagas at unang bahagi ng tagsibol sa panahon ng pahinga ng puno ng prutas. Ngayon ay itinatayo na ang susunod na palapag.
- Putulin ang gitnang shoot sa taas ng pangalawang batten
- kahit tatlong mata (buds) na maganda ang pagkakabuo ay dapat mapanatili sa ilalim
- Ang mga bagong sanga sa gilid at ang extension ng gitnang shoot ay nabuo mula dito
Sa paglipas ng taon, ang mga bagong side shoots ay ginagabayan palayo sa trunk nang pahalang o sa isang anggulo na 45 degrees sa unang palapag at nakakabit. Ang shoot na nabuo mula sa tuktok na mata ay nakadirekta patayo pataas at bumubuo ng bagong gitnang shoot. Sa paglipas ng mga taon, maraming antas ang itinayo sa ganitong paraan hanggang sa maabot ng puno ang huling taas nito na hindi hihigit sa dalawang metro. Pagkatapos ang gitnang shoot ay pinutol lamang sa itaas ng huling pares ng mga sanga upang ang puno ay hindi na lumaki pa sa taas, ngunit sa lapad lamang. Habang ang mga tier ay itinatayo, ang mga mas lumang sanga sa gilid ay sinasanay din. Ang mga ito ay nakabuo na ngayon ng pangalawang mga sanga na may mga tufts ng dahon sa base.
- gupitin ang malalambot (sa taong ito) pangalawang shoot pagkatapos ng ika-4 na dahon (unang bahagi ng tag-init)
- alisin ang mga pangalawang shoot na masyadong magkadikit
- Ang mga sanga ng prutas ay nananatiling hindi pinuputol sa loob ng halos apat na taon
Conservation cut
Kapag ang puno ay ganap na naitatag, taunang mga hakbang sa pagpapanatili ay nagsisiguro ng magandang ani ng mga mabangong prutas. Kabilang dito ang:
- bawas sa tatlo hanggang apat na usbong ng mga lumang prutas (Pebrero hanggang Marso)
- posibleng mag-redirect sa isang paborableng shoot sa itaas
- paikliin ang pagtaas ng haba ng mga mansanas, peras at quinces sa Marso na may magaan, makinis na balat sa gitnang shoot at mga sanga sa gilid
- Para sa mga aprikot, peach, plum at seresa, ang hiwa na ito ay ginagawa lamang pagkatapos ng pag-aani
Tip:
Na may mga aprikot, gupitin ang mga usbong ng prutas na naubos na ng kalahati pagkatapos anihin.
Iba-ibang rekomendasyon
Hindi lahat ng uri ng puno ay pantay na angkop para sa espalier cultivation. Nagkaroon kami ng magagandang karanasan sa mga sumusunod na uri:
Mga lumang uri ng mansanas
- Alkmene: magandang aroma, iba't ibang taglagas
- Auralia: mataas ang ani, masarap ang lasa
- Red Berlepsch: iba't ibang imbakan, napakabango
- Gold Parma: sinubukan at nasubok na iba't, masarap ang lasa
- Maganda mula sa Nordhausen: rehiyonal, matatag na iba't ibang mansanas, naiimbak
Mga bagong uri ng mansanas
- Gerlinde: halos hindi madaling kapitan ng langib, lumalaban na iba't ibang taglagas
- Rebella: lumalaban na taglagas na mansanas, hindi gaanong madaling kapitan ng langib
- Rubinola: tumatagal ng mahabang panahon sa puno, matibay
- Santana: iba't-ibang pulang taglagas, masarap ang lasa, napaka-lumalaban
- Topaz: matatag na iba't ibang imbakan na may maasim na lasa
Pears
- Alexander Lucas: late ripening, naiimbak nang maayos
- Paborito ni Clapp: summer pear na may masarap na aroma
- Countess of Paris: matatag na sari-saring peras, mahusay na nag-iimbak
- Gute Luise: masarap na taglagas na peras na may magandang imbakan
- Masarap ng Charneau: matibay na autumn pear, madaling ibagay
Quinces
- Bereczki: pear quince mula sa Hungary
- Radonia: pear quince mula sa Radebeul
- Vranja: pear quince mula sa Serbia
- Wudonia: apple quince mula sa Wurzen
Peach
- Bebedicte: puti, makatas na pulp, lumalaban sa sakit na kulot
- Fruteria: pulang uri na may puting laman, matibay
- Red Haven: napatunayang iba't-ibang, dilaw na laman, napaka-makatas at matamis
- Revita: rosas na bulaklak, puting laman, matatag laban sa sakit na kulot
- Red vineyard peach: pink blossom, red flesh, napakatibay
Aprikot
- Compacta: katamtamang laki, makatas na prutas, mabagal na paglaki
- Harlayne: insensitive sa Monilia, high-yielding
- Harogame: matatag laban sa Monilia, magagandang kulay na prutas
- Kuresia: napakabango, mataas na resistensya sa Sharka virus
Wintering
Walang espesyal na dapat isaalang-alang kapag nagpapalipas ng taglamig, hangga't ang mga espalied na puno ng prutas ay nasa isang protektadong lugar. Ang mga ugat ng mga batang puno ay protektado mula sa pagyeyelo ng lupa ng isang makapal na layer ng humus o mulch. Gayunpaman, ang espesyal na pansin ay dapat bayaran sa bulaklak. Sa mga huling hamog na nagyelo ay may panganib na ang mga bulaklak ay mag-freeze. Ang isang balahibo ng tupa na ikinakalat sa ibabaw ng puno magdamag ay nagbibigay ng limitadong proteksyon. Gayunpaman, mas mainam na pumili ng iba't ibang prutas na late-flowering.
Konklusyon
Ang isang angkop na paraan para sa pagtatanim ng mga puno ng prutas kahit sa maliliit na hardin ay ang paglilinang sa kanila sa isang trellis. Ang mga puno ay kumukuha ng napakaliit na espasyo at nagbibigay sa hardinero ng partikular na mabango, hinog sa araw na prutas. Bagaman ang paglaki ng espalier na prutas ay medyo mas matagal kaysa sa normal na paglilinang, ang pamamaraan ay madali pa ring matutunan at gamitin, kahit na para sa mga walang karanasan na mga hardinero.
